ปอดอุดกั้นเรื้อรัง

       ปอด ( lung )  : เป็นอวัยวะหนึ่งในร่างกายที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในสัตว์มีกระดูกสันหลัง ใช้ในการหายใจ
       หน้าที่หลักของปอด : คือ การแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนจากสิ่งแวดล้อมเข้าสู่ระบบเลือดในร่างกาย และแลกเปลี่ยนเอาก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากระบบเลือดออกสู่สิ่งแวดล้อม ทำงานโดยการประกอบกันขึ้นของเซลล์เป็นจำนวนล้านเซลล์ ซึ่งเซลล์ที่ว่านี้มีลักษณะเล็กและบางเรียงตัวประกอบกันเป็นถุงเหมือนลูกโป่ง ซึ่งเรียกอีกชื่อหนึ่งว้า ถุงลม เป็นบริเวณที่มีการแลกเปลี่ยนก๊าซต่าง เกิดขึ้น

• ปอดอยู่ในทรวงอก มีสองข้าง คือ ขวาและซ้าย ปอดมีลักษณะนิ่ม ร่างกายจึงมีกระดูกซี่โครงคอยปกป้องปอดไว้อีกชั้นหนึ่ง ปอดแต่ละข้างจะมีถุงบาง ๆ 2 ชั้นหุ้มอยู่ เรียกว่า เยื่อหุ้มปอดหุ้มปอดทั้งสอง ปอดข้างซ้ายนั้นมีขนาดเล็กกว่าปอดข้างขวา เพราะปอดข้างซ้ายต้องเว้นที่เอาไว้ให้หัวใจอยู่ในทรวงอกด้วยกัน

กระบวนการหายใจ :  ทางเดินหายใจของคน 

       1)อากาศเข้าสู่จมูก (จมูกจะมีโพรงจมูกภายในโพรงจมูกจะมีขนเล็กๆและน้ำเมือกทำหน้าที่กรองฝุ่นและทำให้ลมหายใจชุ่มชื้น) 

       2)จากนั้นอากาศผ่านไปตามคอหอย (pharynx) โดยมีช่องลม (glottis) เป็นช่องที่อยู่บริเวณฐานของคอหอยช่องนี้มีฝาปิดช่องลม (epiglottis) คอบปิดเปิดไม่ให้อาหารหลุดเข้าไปในหลอดลม 

       3)อากาศเข้าสู่หลอดลมคอปลายสุดของหลอดลมคอแยกออกเป็นหลอดลม (bronchus) ซ้ายและขวาสู่ปอดทั้งสองข้างหลอดลมจะแตกแขนงเล็กลงทุกทีเรียกว่าหลอดลมฝอย (bronchiole) ซึ่งมีจำนวนมากมายผนังหลอดลมจะบางลงตามลำดับปลายสุดของหลอดลมเหล่านี้จะเป็นถุงลม (alveolus) ทั้งหลอดลมคอหลอดลมและหลอดลมฝอยตอนต้นๆจะเป็นกระดูกอ่อนรูปเกือกม้าเรียงซ้อนกันเป็นชั้นๆ เพื่อป้องกันการแฟบจากแรงกดของเนื้อเยื่อรอบๆในที่สุดอากาศก็จะผ่านเข้าสู่ถุงลมได้ 

       4)เมื่ออากาศเข้าสู่ถุงลม แก๊สออกซิเจนจะแพร่ออกจากถุงลม โดยจับกับเม็ดเลือดแดงปนไปกับเลือด เพื่อลำเลียงเข้าสู่เซลล์ทั่วร่างกาย 

       5)เมื่อแก๊สออกซิเจนแพร่เข้าสู่เซลล์ทั่วร่างกาย แก๊สออกซิเจนเผาผลาญสารอาหารในเซลล์ร่างกาย เกิด พลังงาน น้ำ และ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ 

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ที่เกิดในเซลล์ร่างกาย จะแพร่ออกจากเซลล์ปนกับเลือด เพื่อลำเลียงไปยังปอด โดยจะแพร่ผ่านเส้นเลือดฝอยที่ล้อมรอบถุงลม และเข้าสู่ถุงลมเพื่อขับออกนอกร่างกายโดยกระบวนการหายใจออก

“โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง คืออะไร”

      โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เป็นโรคหนึ่งที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ซึ่งสาเหตุที่สำคัญที่สุดคือ การสูบบุหรี่ โดยโรคนี้ประกอบไปด้วยโรค 2 ชนิดย่อย คือ โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังและโรคถุงลมโป่งพอง โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังนั้นผู้ป่วยจะมีอาการไอและมีเสมหะเรื้อรังเป็นๆหายๆ อย่างน้อยปีละ 3 เดือนและเป็นอย่างน้อย 2 ปีติดต่อกัน ส่วนโรคถุงลมโป่งพองนั้นเกิดจากถุงลมโป่งพองตัวออกทำให้การแลกเปลี่ยนก๊าซผิดปกติไป โดยทั่วไปเรามักพบ 2 โรคนี้เกิดร่วมกันและแยกออกจากกันได้ยาก

“อาการเป็นอย่างไร”

       อาการของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังที่สำคัญ คือ อาการไอ มีเสมหะ หายใจลำบาก หอบเหนื่อยง่าย ต้องออกแรงหายใจมากขึ้น โดยเฉพาะเวลาที่อาการกำเริบ รวมถึงอาจมีเสียงหายใจดังวี๊ดขณะหายใจเข้า นอกจากนั้น มักพบอาการอ่อนเพลียเนื่องจากต้องออกแรงเพิ่มในการหายใจ และต้องใช้กล้ามเนื้ออื่นช่วย เช่น กล้ามเนื้อคอ หน้าท้อง ไหล่ เป็นต้น เมื่ออาการกำเริบมากขึ้นผู้ป่วยจะทำกิจกรรมต่างๆได้น้อยลงจนต้องเข้ารับการ รักษาที่โรงพยาบาล สำหรับอาการหอบเหนื่อยจะเป็นอาการสำคัญของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังชนิดโรคถุง ลมปอดโป่งพอง

ถ้าทราบว่าตัวเองเป็นโรคนี้แล้ว  ควรปฏิบัติตัวอย่างไรบ้าง

      1. การฝึกหายใจที่ถูกต้องช่วยได้

          1.1. การหายใจแบบเป่าปาก

          1.2 การหายใจด้วยกะบังลม

       2. วิธีการควบคุมการไอ : เพื่อช่วยให้ปอดโล่งขึ้น

       3. แนวทางชีวิตเพื่อสุขภาพ

           3.1.   การออกกำลังกายให้ประโยชน์มาก

            - เพิ่มความแข็งแรง

• จะช่วยลดปัญหา การหายใจไม่ทัน
• การยกน้ำหนักหรือยกกระป๋องอาหารหนักๆ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงได้

            - เพิ่มความยืดหยุ่น

• ช่วยลดเกร็งของกล้ามเนื้อและช่วยให้การทรงตัวได้สมดุลขึ้น
• พยายามทำตัวผ่อนคลายในการเหยียดทุกครั้ง และอย่ากลั้นหายใจ

           - เพิ่มความทนทาน

• ช่วยให้คุณปฏิบัติภารกิจได้นานขึ้น
• เดินด้วยความเร็วในระดับที่คุณยังพูดคุยได้โดยไม่รู้สึกหายใจไม่ทัน

        3.2   ปรับนิสัยบางประการ

           - รับประทานอาหารทีละน้อย แต่บ่อยครั้ง ควรแบ่งอาหารมื้อย่อยวันละหลายมื้อแทนที่จะเป็นมื้อหนัก 3 มื้อ วิธีนี้จะช่วยลดแรงที่ดันกะบังลม ซึ่งจะช่วยลดปัญหาการหายใจไม่ทัน
           - ดื่มน้ำมากๆ

• การดื่มน้ำมากๆ จะช่วยให้มูกไม่ข้นและขับออกมาด้วยการไอได้ง่ายขึ้น
• ดื่มน้ำเปล่าดีที่สุด

            - ที่สำคัญ คือ ต้องเลิกบุหรี่

        4. เลี่ยงสิ่งก่อความระคายเคือง

           4.1   ระคายเคืองในอากาศ

• ควันบุหรี่
• ฝุ่นละอองในบ้าน
• ละอองเกสรดอกไม้,เศษหญ้า
• หมอกควัน

          4.2   อากาศเปลี่ยนแปลง

• อากาศเย็น
• อากาศร้อน
• อากาศแห้งชื้นมาก

          4.3   กลิ่นและไอระเหย

• สารที่มีกลิ่นฉุน เช่น น้ำหอม แอมโมเนีย
• ละอองสเปรย์

          4.4   สัตว์ เช่น สุนัข แมว นก

       5. ควบคุมอาการด้วยยา

          5.1   ยาขยายหลอดลม : ช่วยให้ทางเดินหายใจกว้างขึ้น

• ช่วยให้กล้ามเนื้อเรียบของหลอดลมคลายตัว ลดการบีบรัดของหลอดลม
• ช่วยลดความถี่ในการกำเริบของโรค
• ช่วยบรรเทาอาการไอและลดเสมหะ
• ลดความจำเป็นในการใช้ยาสูดพ่น

          5.2   ยาละลายเสมหะ : ควบคุมการสร้างและการขับเสมหะ

• ลดการสร้างเสมหะโดยยับยั้งการทำงานของเซลล์ที่สร้างเสมหะโดยตรง
• เปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของเสมหะ ทำให้ไอขับออกมาได้ง่ายขึ้น
• สะดวกใช้ โดยรับประทานยาเพียงวันละครั้งเดียว
• หลังจากหยุดยาจะยังมีผลในการรักษาต่ออีกระยะหนึ่ง

สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ คลินิกกายภาพบำบัดเฟิร์ส ฟิสิโอ

www.firstphysioclinic.com  สายด่วน 085-264-4994