การฟื้นฟูในระยะแรกหลังการผ่าตัดกระดูกสันหลัง
วันที่ 1-2 หลังผ่าตัด
- ฝึกหายใจเข้าออกลึกๆ ให้ผู้ป่วยนั่งตัวตรงข้างเตียง หรือช่วยให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านอนศรีษะสูง (Semi-Fowler's position) โดยใช้มือทั้ง 2 ข้างจับที่ท้อง ให้สูดลมหายใจเข้าทางจมูกช้าๆ ลึกๆ จนรู้สึกว่าหน้าท้องขยายตัว/ท้องป่อง แล้วค่อยๆผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ เบาๆ จนรู้สึกกว่ากล้ามเนื้อหน้าท้องหดตัว/ท้องแฟบ แนะนำให้ทำบ่อยๆ อย่างน้อย 5-10ครั้ง /ชม.
- การไอหรือกระแอม ให้ผู้ป่วยนอนในท่าศีรษะสูง (Semi-Fowler's position) แนะนำให้สูดลมหายใจเข้าลึกๆทางจมูก สลับกับค่อยๆผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ ทำซ้ำ 3 ครั้ง จากนั้นให้หายใจเข้าลึกเต็มที่ กลั้นหายใจไว้สักครู่ และไอออกมาอย่างเร็วและแรงทันที ตามด้วยการหายใจเข้าออกปกติ จะช่วยกระตุ้นการไอ และเอาเสมหะที่ค้างออกมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- การออกกำลังข้อเท้า กระดกข้อเท้าขึ้นลง ทำเซทละ 5-10 ครั้ง เพื่อขยับข้อต่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ลดอาการเท้าบวมและป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันได้
วันที่2-3 หลังผ่าตัด
สามารถเริ่มออกกำลังกายกล้ามเนื้อแขนและขาได้
- ออกกำลังกายแขน
ยกแขนขึ้น-ลง
กางแขน-หุบแขน
หมุนแขนเข้า-ออก
งอศอก-เหยียดศอก
ทำเซตละ 15-20 ครั้ง ทำ 2 เซต/วัน
- ออกกำลังกายมือ
กระดกขึ้นมือขึ้น-ลง
กำมือ-แบมือ
ทำเซตละ 15-20 ครั้ง ทำ 2 เซต/วัน
- ออกกำลังกายขา
นอนราบเกร็งกล้ามเนื้อเข่า และกดเข่าลงบนที่นอนให้มากที่สุด ทำเซตละ 15-20 ครั้ง ทำ 2 เซต/วัน
- ออกกำลังกายข้อเท้า กระดกข้อเท้าขึ้นนับ 1-10 แล้วจึงถีบปลายเท้าลงทำสลับกัน เซตละ 15-20 ครั้ง ทำ 2 เซต/วัน
วันที่4-7หลังผ่าตัด สามารถเริ่มออกกำลังกายกล้ามเนื้อหลังได้
- นอนหงายชันเข่า 2 ข้าง แขนแนบลำตัวเกร็งกล้ามเนื้อท้อง กดหลังกับพื้นเตียงเกร็งนาน 5 วินาที พักและทำติดต่อกัน 10 ครั้ง
- นอนหงายชันเข่าทั้ง 2 ข้างงอสะโพกและข้อเข่าแขนแนบลำตัวยกศีรษะและลำตัวช่วงบน เกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้องค้างไว้ 5 วินาที ทำติดต่อกัน 10 ครั้ง
- นอนหงายชันเข่าสองข้างใช้มือจับเข่างอ เข่าจรดอก ทำแค่ที่ทนได้แล้วปล่อยสลับทำทีละข้าง ข้างละประมาณ 10 ครั้งโดยการออกกำลังกายแต่ละท่านั้นขึ้นอยู่กับชนิดและวิธีผ่าตัด ดังนั้นควรได้รับคำปรึกษาจากแพทย์และนักกายภาพบำบัดก่อน
กิจกรรมที่ไม่ควรทำหลังผ่าตัด
- กิจกรรมที่ต้องก้มตัวสุดหรือแอ่นหลังสุดเป็นประจำ
- ก้มหลังยกของ ก้มหลังเก็บของให้ใช้วิธีย่อเข่าแทน
- ควรเว้นการยกของหนักมากเกินกำลัง
- ไม่ควรอยู่ในที่ซึ่งมีการสั่นสะเทือน
- ไม่นั่งนานๆโดยเฉพาะในที่นั่งซึ่งอ่อนนุ่มจนทำให้หลังโค้งงอหากงานที่ทำจำเป็นต้องนั่งตลอกทั้งวัน ควรหาโอกาสเดินเปลี่ยนท่าทางทุกๆ 1 ชั่วโมง