มะเร็งเต้านม
เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยและเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ในผู้หญิงรองลงมาจากมะเร็งปากมดลูก มักพบในผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไป โดยประมาณ 90% ของมะเร็งเต้านมเกิดจากต่อมน้ำนมและท่อน้ำนม จึงมีโอกาสมากที่จะพบการเกิดมะเร็งในเต้านมทั้งสองข้าง ทั้งในระยะแรกและหลังจากการตรวจวินิจฉัย

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรค

• อายุ ในผู้หญิงที่มีอายุมากกว่า 50 ปีจะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น

• มีประวัติการเป็นมะเร็งเต้านม โดยผู้ป่วยที่เกิดมะเร็งเต้านมขึ้นที่ข้างหนึ่งมีความเสี่ยง 3-4 เท่าในการเกิดก้อนมะเร็งขึ้นที่เต้านมอีกข้าง

• มีประวัติการเป็นมะเร็งรังไข่ เนื่องจากการเป็นมะเร็งรังไข่เกี่ยวข้องกับการสัมผัสฮอร์โมน จึงเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งเต้านม

• มีประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งเต้านม จะเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นมะเร็งเต้านมเพิ่มขึ้น

• การกลายพันธุ์ของยีน BRCA1 หรือ BRCA2 (BRCA ย่อมาจาก BReast CAncer gene) มีความสัมพันธ์กับการเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งเต้านม และการมีประวัติมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ ในครอบครัวตั้งแต่อายุน้อย

• การสัมผัสกับฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศหญิงที่ควบคุมการเปลี่ยนแปลงของลักษณะทางเพศ โดยพบว่าการสัมผัสกับเอสโตรเจนเป็นเวลานานจะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งเต้านม

• ลักษณะของการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น ความอ้วน ขาดการออกกำลังกาย ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การได้รับรังสีในปริมาณสูง
  
  ระยะของโรคมะเร็งเต้านม
  

• ระยะที่ 1: ก้อนมะเร็งเต้านมขนาดไม่เกิน 2 cm และยังไม่มีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้

• ระยะที่ 2: ก้อนมะเร็งเต้านม 2-5 cm หรือมีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้

• ระยะที่ 3: ก้อนมะเร็งที่ลุกลามมาถึงผนังหน้าอก หรือมีการแตกเป็นแผล หรือมีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้ขนาดใหญ่

• ระยะที่ 4: มีการกระจายของมะเร็งออกไปนอกเต้านมและต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียงแล้ว ได้แก่ การกระจายไป ปอด ตับ สมอง กระดูก
  
  

มะเร็งเต้านมระยะเริ่มแรก

ระยะเริ่มแรกอาจจะไม่มีความผิดปกติใดๆ ถ้ามีก้อนมะเร็งโตขึ้น จะมีอาการแสดง

• พบก้อน

• เต้านมมีขนาดและรูปร่างเปลี่ยนไป

• หัวนมบุ๋ม และมีน้ำไหลออกมา

• หัวนมหรือผิวของเต้านมมีสีแดงช้ำ/อักเสบ
  
  

มะเร็งระยะที่ 2: ก้อนมะเร็งจะโตกว่าระยะ 1 และอาจยังไม่แพร่กระจายไปยังส่วนอื่นของร่างกาย

• ขนาดของก้อนมะเร็งมีขนาดประมาณ 2 ถึง 5 ซม.
• มะเร็งอาจจะลุกลามไปถึงต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ได้
• การลุกลามของมะเร็งอาจจะกระจายไปต่อมน้ำเหลืองและบริเวณที่อยู่ใกล้

ก้อนมะเร็งที่มีขนาดมากกว่า 5 ซม.

• • มะเร็งอาจจะลุกลามไปถึงต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ได้
  • ก้อนมะเร็งอาจยังไม่ปรากฎในเต้านม อย่างไรก็ตาม เซลล์มะเร็งอาจจะกระจายไปถึง ต่อมน้ำเหลืองแล้ว

มะเร็งระยะที่ 3: การลุกลามของเซลล์มะเร็งอาจจะอยู่กับที่หรืออาจไปถึงต่อมน้ำเหลืองที่คอ

• • ขนาดของก้อนมะเร็งมีขนาดเล็กกว่า 5 ซม. (2นิ้ว)
  • ไม่มีก้อนที่เต้านม แต่มีมะเร็งที่ต่อมน้ำเหลืองและบริเวณที่อยู่ใกล้
  • เนื้องอกมีขนาดเล็กกว่า 5 ซมและมีการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองใต้รักแร้

มะเร็งระยะที่ 4: มะเร็ง ในระยะนี้ได้แพร่กระจายไปส่วนอื่นของร่างกาย และเป็นมะเร็งระยะสุดท้าย

• • เซลล์จะแบ่งตัวไม่หยุด ร่างกายจะไม่สามารถควบคุมการแบ่งตัวของเซลล์ได้ ดัง นั้นเซลล์จะแพร่กระจายไปยังอวัยวะที่ใกล้เคียงและแพร่ไปยังอวัยวะอื่นๆ โดยอาจจะไปตามกระแสเลือด หรือทางน้ำเหลือง เราเรียกการแพร่กระจายนี้ว่า “Metastasis

• ยืนปล่อยแขนข้างลำตัวตามสบาย เปรียบเทียบเต้านมทั้ง 2 ข้าง ว่ามีการบิดเบี้ยวของหัวนมหรือมีสิ่งผิดปกติหรือไม่ และดูว่ามีของเหลวไหลออกมาหรือไม่

• ยกมือขึ้น 2 ข้างเหนือศีรษะ มองด้านหน้าและด้านข้างของเต้านม ดูความสมดุลของรูปทรง ความผิดปกติของผิวหนัง รอยบุ๋ม รอยนูนของเต้านม 

• วางมือที่เอว เกร็งอก คลำหาก้อน ก้มตัวมาข้างหน้าปล่อยแขนตามสบาย ดูตำแหน่งหัวนม รูปทรงเต้านมทั้ง 2 ข้างห้อยลงสมดุลกันหรือไม่
  
  

2.ท่านอนราบ

• นอนสบายๆ ตรวจเต้านมขวา ให้สอดหมอนหรือม้วนผ้าใต้ไหล่ขวา ยกแขนตั้งฉากกับลำตัว ให้เต้านมแผ่ราบ
  จะคลำก้อนเนื้อได้ง่ายขึ้น 

• ใช้ปลายนิ้ว 3 นิ้ว คือนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนางมือซ้าย คลำทั่วทั้งเต้านมไปจนถึงรักแร้และไหปลาร้า
  คลำอีกข้างด้วยวิธีเดียวกัน
  
  
  

• สำหรับผู้หญิงที่มีเต้านมขนาดเล็ก ให้วางมือข้างเดียวกับเต้านมที่ต้องการตรวจบนศรีษะ แล้วใช้มืออีกข้างคลำในลักษณะเดียวกับท่านอนราบ
  
• สำหรับเต้านมขนาดใหญ่ ให้ใช้มือข้างเดียวกับเต้านมที่จะตรวจประคองเต้านม และตรวจคลำจากด้านล่าง ส่วนมืออีกข้างให้ตรวจคลำจากด้านบน

วิธีการคลำ (เลือกแบบใดแบบหนึ่ง)

1. การคลำในแนวก้นหอย
- โดยเริ่มคลำจากหัวนม วนนิ้วมือป็นวงกลมเล็กๆ ไปตามแนวก้นหอย จนกระทั่งถึงฐานเต้านมบริเวณรักแร้

2. การคลำในแนวรูปลิ่ม

- โดยเริ่มคลำบริเวณหัวนม วนมือเป็นวงกลมเล็กๆ ลงไปถึงฐานเต้านม แล้วกลับขึ้นสู่ยอดอย่างนี้เรื่อยๆจนทั่วเต้านม

3. การคลำในแนวขึ้น-ลงจากใต้เต้านมถึง กระดูกไหปลาร้า

- เริ่มคลำจากใต้เต้านมถึงกระดูกไหปลาร้าโดยวนนิ้วมือเป็นวงกลมเล็กๆ ในแนวขึ้นและลงสลับกันไปเรื่อยๆจนทั่วทั้งเต้านม