กายอุปกรณ์ คืออะไร?

อุปกรณ์ทางการแพทย์ต่างๆที่ใช้กับร่างกาย ในความหมายที่ใช้ในปัจจุบัน มักจะหมายถึงอุปกรณ์ที่ใช้กับร่างกายเพื่อช่วยเหลือการเคลื่อนไหว เช่น แขนเทียม ขาเทียม อุปกรณ์ประคองหรือดามหลัง อุปกรณ์ดามมือ เป็นต้น ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมักพบว่า เท้าที่มีลักษณะเป็นปลายเท้าจิกและบิดเข้าใน (equinovarus) โดยขณะเดินมักจะพบว่ามีปลายเท้าตก ดังนั้นอุปกรณ์ดามข้อเท้า (Ankle foot orthosis-AFO) โดยมีจุดประสงค์เพื่อควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเท้า แก้ไขความผิดปกติ หรือชดเชยความผิดปกติที่ไม่สามารถแก้ไขได้ ทำให้ความเร็วและจำนวนก้าวดีขึ้น

ประโยชน์จากการใช้ AFO ในการลงน้ำหนักทันทีหลังจากที่สภาวะทางการแพทย์คงที่

• กระตุ้นการทรงตัวขณะยืน
• ทำให้ข้อเท้ามั่นคง
• ช่วยทำให้ postural alignemt ดีขึ้น
• รักษาพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อเท้า
• ช่วยให้สามารถเคลื่อนไหวได้เร็วขึ้น

1.AFO แบบไม่มีข้อ

จุดประสงค์           ควบคุมการเคลื่อนไหวของข้อเท้าและเท้า

• Rigid AFO :จำกัดการเคลื่อนไหวที่ข้อเท้า

เหตุผลในการเลือก rigid AFO

• สมดดุลขณะเดินไม่ดี ไม่มั่นคงในช่วงเดินลงน้ำหนัก
• ผู้ป่วยไม่สามารถถ่ายน้ำหนักไปด้านที่ได้รับผลกระทบได้
• มีความผิดปกติของเท้าจากปานกลางไปหามาก เช่น ปลายเท้าตก (equinus) , หรือบิดเข้าด้านใน
• มีอาการเกร็งของข้อเท้าปานกลางถึงมาก
• ไม่มีความมั่นคงของเข่า
• มีกล้ามเนื้อกระดกปลายเท้าขึ้นอ่อนแรง

1.2 Posterior leaf spring AFO: ข้อเท้ามีการเคลื่อนไหวเล็กน้อยเนื่องจากงอรูปของพลาสติกเมื่อมีการเคลื่อนไหว

เหตุผลในการเลือกใช้ posterior leaf spring AFO

• มีกล้ามเนื้อกระดกข้อเท้าขึ้นอ่อนแรงเท่านั้น
• ข้อเท้าไม่มั่นคง และ/หรือมีการผิดรูปในแนวในหรือนอก
• ไม่มีปัญหาสำคัญเรื่องความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
• ไม่มีปัญหาสำคัญเรื่องความมั่นคงของเข่าในด้านใน – นอก
  • Ground reaction AFO : ช่วยจำกัดการเคลื่อนไหวของกระดูกทิเบียไม่ให้มากเกินไป เป็นการจำกัดการงอข้อเข่าและพิสัยการกระดกข้อเท้า

เหตุผลในการเลือกใช้

• มีเข่าแอ่น (Knee recurvatum)

2. AFO แบบมีข้อ

จุดประสงค์           อาจนำมาใช้ในการควบคุมข้อเท้าได้บ้าง

ช่วยในการเคลื่อนไหวของข้อเท้า (ในกรณีทีมีข้อที่ช่วยในการกระดกข้อเท้า)

จำกัดพิสัยการเคลื่อนไหวในกรณีมีข้อเท้าตก

เหตุผลในการเลือกใช้ AFO แบบมีข้อ

• มีกล้ามเนื้อกระดกข้อเท้าขึ้นอ่อนแรง
• ต้อการควบคุมงอเข่าที่ไม่มั่นคง
• ต้องการควบคุมเข่าแอ่น
• มีพิสัยการเคลื่อนไหวการกรพดกข้อเท้าขึ้นได้เองประมาณ 10 องศา
• มีข้อเท้ามีอาการเกร็งค่อนข้างมาก

3. AFO สำเร็จรูป

จุดประสงค์

1. เลือกใช้ตามความเหมาะสมมากกว่าสะดวก
2. ช่วยทำให้การแกว่งขาขณะเดินเป็นไปได้ดีขึ้น
3. มีประโยชน์ไม่มากนักในกรณีที่ท่าทางการเดินหรือความผิดปกติมีความซับซ้อน
4. ไม่สามารถชดเชยความยาวของกล้ามเนื้อน่องที่สั้นลงได้

เหตุผลที่เลือกใช้

• สามารถใช้ชั่วคราวหรือใช้เพื่อประเมินเท่านั้นด้วยความระมัดระวัง
• ต้องการใช้ในกรณีเริ่มการเคลื่อนไหว (early mobilization)
• ไม่มีปัญหาเรื่องความตึงตัวของกล้ามเนื้อ

4.อุปกรณ์เสริมดามข้อเท้าและเข่า (Knee ankle foot orthosis KAFO)

จุดประสงค์           ข้อเข่าไม่มั่นคง ในด้านใน-นอก (valgus or varus) หรือ/และ งอง่าย (Buckling) ไม่สามารถลงน้ำหนักได้จากสาเหตุอื่นๆเช่น เจ็บที่เข่า

เหตุผลที่เลือกใช้

• การทรงตัวและการถ่ายน้ำหนักไปด้านที่มีปัญหา ไม่ดี
• มีปัญหาเข่าแอ่น ปานกลางถึงมากถึงแม้จะสวม AFO

คำแนะนำ

• ควรสวมถุงเท้าร่วมกับการสวมพลาสติกดามขาทุกครั้ง
• รองเท้าที่ดีในการสวมกับพลาสติกดามขา คือรองเท้าผ้าใบที่มีสายรัด ไม่ควรสวมรองเท้าแตะ รองเท้าราตรี เนื่องจากไม่มีพื้นที่ด้านในสำหรับพลาสติก

>>> ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่  http://www.firstphysioclinic.com

>>> เฟิร์สฟิสิโอคลินิกกายภาพบำบัด (FIRSTPHYSIO)

>> > LINE ID: 0852644994

>>> TEL. 085-264-4994